Υψόμετρο:

1360 μ. έως 1450 μ.

Πηγή : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Istoria.jsp

Πληθυσμός:

117 κάτοικοι

Πηγή : Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμοι κάτοικοι - Απογραφή 2001

Απόσταση από μεγάλο αστικό κέντρο:

102 χλμ. από Ιωάννινα

Πηγή : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Istoria.jsp

521,91 χλμ. από Αθήνα και 262,04 χλμ. από Θεσσαλονίκη

Πηγή : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Prosvasi.jsp

Ιστορικά στοιχεία:

Βλαχοχώρι του Νομού Ιωαννίνων. Το χωριό οφείλει την ονομασία του στις φούρκες, που σημαίνει διχαλωτούς πασσάλους, οι οποίοι στήνονταν παλαιότερα για να διευκολύνουν τους επισκέπτες, ώστε οι τελευταίοι να μην απωλέσουν τον προσανατολισμό τους. Απελευθερώθηκε από τους Τούρκους στις αρχές του 1913. Τη δεκαετία του '70 εντάθηκε το μεταναστευτικό ρεύμα των κατοίκων της κοινότητας, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε χώρες του εξωτερικού.

Πηγή : http://el.wikipedia.org/

Ιστορικά στοιχεία στην Ιστοσελίδα : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Istoria.jsp

Ιστορικά μνημεία - μουσεία:

• Λαογραφικό Μουσείο το οποίο περιέχει κυρίως παραδοσιακές στολές της Γυναίκας της Πίνδου,

• Hρώο Δαβάκη και Διάκου στον Προφήτη Ηλία

Πηγή : http://www.konitsa.info/index.php?lang_code=el

Αξιόλογες εκκλησίες - Ι. Μονές:

• Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου, στη μέση του χωριού που χτίστηκε το 1906

• Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου πρωτοχτίστηκε το 1977

• Ιερός Ναός του Προφήτη Ηλία χτισμένος στο ομώνυμο ύψωμα, πρωτοχτίστηκε το 1860

• Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου, πρωτοχτίστηκε το 1850

• Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Παναγία Κλαδόρμη ή Κλαδόρα

Το μοναστήρι της Παναγίας Κλαδόρμης βρίσκεται 7χλμ. βορειοδυτικά του χωριού Φούρκα Κόνιτσας. Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι ένας τσοπάνος βρήκε στα σύνορα Φούρκας και Σαμαρίνας μια εικόνα της Παναγίας. Οι κάτοικοι για ν' αποφύγουν τη φιλονικία για την κατοχή της συμφώνησαν να τοποθετήσουν την εικόνα πάνω σ' ένα άλογο και να το αφήσουν να επιλέξει το χωριό. Εκείνο πήγε στην τοποθεσία της Φούρκας "Πέτρα Κλαδόρμης", όπου οι κάτοικοι αποφάσισαν να κτίσουν εκκλησία. Την επόμενη ημέρα βρήκαν την εικόνα πάνω σε κλαδί βελανιδιάς, δίπλα στην οποία ιδρύθηκε το μοναστήρι.
Το καθολικό του μοναστηριού, στη σημερινή του μορφή, είναι κτίσμα του 1747, σύμφωνα με την επιγραφή που βρίσκεται εξωτερικά της δυτικής εισόδου. Η εκκλησία δεν έχει τοιχογραφίες. Ο μοναδικός ζωγραφικός διάκοσμος είναι τρεις τοιχογραφίες σε κόγχες, οι οποίες χρονολογούνται το 1930 και είναι έργο του ζωγράφου Χ. Μόκα από τη Φούρκα. Στο ναό σώζονται εικόνες στο τέμπλο του 1681 και 1702. Η θεωρούμενη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Κλαδόρμης φυλάσσεται σήμερα στο ναό Αγ. Νικολάου Φούρκας. Το 1897 μέρος του ναού καταστράφηκε από πυρκαϊά. Σήμερα τα κελιά του μοναστηριού σώζονται σε ερείπια.

Πηγές : http://www.epcon.gr/s/Hyperchu.asp?Code=404 και http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Ekklisies.jsp

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Πανηγύρια:

• 20 Ιουλίου Γιορτή Γυναίκας της Πίνδου

• 15 - 16 Αυγούστου στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου στην κεντρική πλατεία γιορτάζεται Κοίμηση της Θεοτόκου (μεγάλο πανηγύρι)

• 8 Σεπτεμβρίου στην Ιερά Μονή Κλαδόρμης γιορτάζονται τα Γενέθλια της Θεοτόκου (μικρό πανηγύρι)

• 10 έως 23 Δεκέμβρη Γουρουνοχαρά (που σφάζονται τα σπιτικά γουρούνια).

Πηγή : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Panigiria.jsp

Ήθη - Έθιμα - Παραδόσεις:

Έθιμα και προλήψεις κατά το χτίσιμο των σπιτιών στην ιστοσελίδα : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Xtisimo.jsp

Επίσης πολλές πληροφορίες για ήθη και έθιμα της περιοχής στην ιστοσελίδα :

http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Ethima.jsp

Γαστρονομία - Τοπικές Γεύσεις:

Ξακουστές βλάχικες πίτες, τραχανοπάπαρα, γαλατοπάπαρα, κουρκούτι (αλευριά), αρμιά, γιαπράκια, τσιούμα, τζάμα (ζουμί), μπριάνα, πράσο ή κρεμμύδι ψημένο στη χόβολη, πιπερϊτσα, πρασαλευριά, σκουρδάμι (σκορδαλιά), το ψημένο κρέας, σουβλιμάδα (κιμπάπι).

Πρασόρυζο, λαχανόρυζο, σπανακόρυζο, μπουρανί, φασόλια, φακές και ρύζι όλα με λάδι, πατάτες σαλάτα ή ψημένες στη χόβολη

Πηγή : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Diatrofi.jsp

Τοπικά Προϊόντα:

Παραδοσιακά επαγγέλματα:

Το χωριό είναι τοποθετημένο στην αλπική ζώνη γεγονός που σηματοδοτεί κι έναν αντίστοιχο τρόπο ζωής, την ημινομαδική κτηνοτροφία. Οι κάτοικοί της μετακινούνται κάθε χειμώνα προς τις πεδιάδες της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας συνεχίζοντας το πανάρχαιο φαινόμενο της transhumance. Είναι τα χωριά που μαζί με τα υπόλοιπα βλαχοχώρια της Πίνδου (Σαμαρίνα, Αβδέλα κ.λ.π) εφοδίαζαν το παζάρι της Κόνιτσας με τυροκομικά προϊόντα και μάλλινα είδη.

Παραδοσιακός οικισμός:

Όχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική:

Βρύσες

Πηγή : http://www.fourka.gr/Lang,el,ID,Vrises,PortletID,Vrises.jsp

Πληροφορίες για το σχήμα των σπιτιών, τα θεμέλια, τη τοιχοποιία, την σκεπή, την αυλή το τζάκι, τα στρωσίδια - στολίδια του σπιτιού στην Ιστοσελίδα : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Xtisimo.jsp

Η Αρχιτεκτονική της Ηπείρου

Φωτογραφίες παραδοσιακών κτισμάτων

Ηπειρώτικα Γεφύρια

Ηπειρώτες Μάστοροι

Λαϊκή Ζωγραφική

Οι περιβαλλοντικές παράμετροι στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Γλωσσάρι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Διατηρητέα κτίρια:

Όχι

Πηγή : http://estia.minenv.gr/EXEC

Ντοπιολαλιά - Γλωσσικά ιδιώματα:

Βλάχικη διάλεκτος

Πληροφορίες για τη βλάχικη γλώσσα/βλάχους: http://www.vlahoi.gr/index.asp?RFRM= ,

http://www.vlahoi.net/content/view/20/30/

Βουνά:

Το χωριό είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες της κορυφογραμμής Βέργος (περιοχή του Σμόλικα)

Πηγή : http://www.fourka.gr/Lang,el,PortletID,Istoria.jsp

Όρος Σμόλικας (2.637μ.) - Το δεύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας - Οροσειρά Βόρειας Πίνδου.

Η ευρύτερη περιοχή του Σμόλικα αποτελεί βιότοπο για πολλά σπάνια είδη πανίδας, κυρίως στις περιοχές Βάλια Κίρνα και Βαθύλακκος. Χαρακτηριστικό του Σμόλικα είναι οι πολλές κορυφές με υψόμετρο πάνω από 2.000μ., που διαθέτει και η ιδιαίτερα πλούσια φύση του.

Χάρτης Βόρειας Πίνδου

Πηγή:  http://www.smolikas.com/grpage1.html

Χάρτης Όρους Σμόλικα

Στοιχεία Όρους Σμόλικα

Πηγή: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (www.axiosbios.gr)

Επιφανειακά - Υπόγεια Νερά:

Ποταμός Σαραντάπορος. Πηγάζει από τις Βορειοανατολικές πλαγιές του Γράμμου μαζεύει όλα τα νερά που χύνονται προς την νότια πλευρά του, ενώ από την άλλη μεριά τα μαζεύει ο Αλιάκμονας. Τα νερά του Σαραντάπορου κυλούν ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Γράμμου, του Βόιου και του Σμόλικα.

Πηγή : http://www.e-konitsa.gr/a/index.php?option=com_content&task=view&id=95&Itemid=64

Αλπικές Λίμνες - Βάραθρα - Κολυμπήθρες

Χάρτης - Υδατικά Διαμερίσματα Ηπείρου, Υδατικοί πόροι, Ζήτηση νερού

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης - Δ/νση Υδατικού Δυναμικού (www.axiosbios.gr)

Υπέδαφος:

Γεωλογία Ηπείρου

Χλωρίδα - Πανίδα:

Οικοτόποι

• Φυσική ορεινή υδατοσυλλογή σε λιβάδι κοντά σε δάσος οξυάς
• Δάσος μαυρόπευκου και οξυάς στο Σμόλικα
• Ωριμο μαυρόπευκο (Pinus nigra) στον Προφήτη Ηλία Φούρκας

Πηγή : http://www.viopikilotita.uoi.gr/searchr.php

Μονοπάτια:

Προστατευόμενες περιοχές - Μνημεία της φύσης:

Η Φούρκα βρίσκεται μέσα στα όρια της Προστατευόμενης Περιοχής Βόρειας Πίνδου.

• Προστατευόμενη Περιοχή Βόρειας Πίνδου. Περιλαμβάνει την περιοχή Βίκου - Αώου που ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός το 1973, την περιοχή Βάλια Κάλντα που ανακηρύχθηκε εθνικός δρυμός το 1966 και τη μεταξύ τους περιοχή που δεν υπαγόταν σε καθεστώς εθνικού δρυμού. Οι ποταμοί Αώος και Βοιδομάτης, καθώς επίσης και οι παραπόταμοι του Αράχθου (Μετσοβίτικος, Ζαγορίτικος, Βάρδας), του Αλιάκμονα και του Σαραντάπορου αποτελούν τα φυσικά όρια της προστατευόμενης περιοχής βόρειας Πίνδου. Η περιοχή περιλαμβάνει το Σμόλικα, την οροσειρά της Τύμφης με τις δύο χαράδρες (Βίκου και Αώου), τον ορεινό όγκο του Λύγκου, της Βασιλίτσας, του Ζυγού, του Μιτσικελίου και άλλα χαμηλότερα βουνά ή ορεινές εξάρσεις (Τσούκα Ρόσσα, Κούστα, Κοζιακός, Φλάμπουρο, Κλέφτες, Κλέφτης, Όρλιακας, Τσούργιακας, κ.α.).

Πηγή: http://www.smolikas.com/grpage3.html

Βλάστηση - Χλωρίδα Εθνικού Πάρκου Βίκου - Αώου

Πανίδα Εθνικού Πάρκου Βίκου - Αώου

Βιβλιογραφία

Αλληλεπίδραση περιβάλλοντος και τοπικού πολιτισμού:

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού Νομού Ιωαννίνων

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Περιβάλλοντος - Τοπικού Πολιτισμού

Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή σχετικά με περιβάλλον και ανάπτυξη

Προβλήματα - Ανάγκες:

Προβλήματα - Ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Ν. Ιωαννίνων

Ορεινός τουρισμός. Προβλήματα - ανάγκες.

Ιστοσελίδες τοπικού ενδιαφέροντος:

• Ιστοσελίδα Κοινότητας Φούρκας : http://www.fourka.gr/

• Ιστοσελίδα των Βλάχων : http://www.vlahoi.net/index.php

• Καταφύγιο όρους Σμόλικας : http://www.smolikas.com/grpage1.html

• Στην περιοχή έχει εφαρμοστεί το πρόγραμμα  LEADER II. Πληροφορίες στην ιστοσελίδα:

  http://www.epirussa.gr/leader+/leader%201-2/erga_leader_ii/index.htm

   

• 6ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων "Ο Ιωάννης Κωλέττης" http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/index_gr.htm

• Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων : http://www.nomioan.gr/

• Info Ioannina : http://www.ioannina.info/index.php?lang_code=el

• Περιφέρεια Ηπείρου http://www.roe.gr/

• Αναπτυξιακή Εταιρεία Ήπειρος Α.Ε.  http://www.epirussa.gr/

• Epirus Connection http://www.epcon.gr

• Epirus Ecotour Guide http://www.ecotour-epirus.gr/

• Τα Πέτρινα Γεφύρια της Ηπείρου : http://www.petrinagefiria.uoi.gr/search.php

• Η Βιοποικιλότητα της Ηπείρου : http://www.viopikilotita.uoi.gr/

• Χοροί Ηπείρου: http://paroutsas.jmc.gr/dances/epiros/frames.htm

• Παραδοσιακή Μουσική Ηπείρου: http://www.epcon.gr/EpconMusic/

Αναφορές:

Ειδική βιβλιογραφία

Έξαρχος Γ. Χρήστος, 1987. Η Φούρκα της Ηπείρου (Ιστορία - Λαογραφία), Θεσσαλονίκη, Τσιράπας.

Μακρής Δημήτριος, 1973. Φούρκα, το μαγευτικό χωριό της Πίνδου, Θεσσαλονίκη.

ΚΥΑ Αρ. 23069: Χαρακτηρισμός της χερσαίας περιοχής των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου ως Εθνικού Πάρκου, καθορισμός ζωών προστασίας και καθορισμός χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης, ΦΕΚ 639, 14 Ιουνίου 2005.

(http://www.progpindos.gr/pdata/kya_23069.pdf)

Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης ΠΙΝΔΟΣ (http://www.progpindos.gr)

Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, Σύστημα Διοίκησης του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης Βόρειας και Κεντρικής Πίνδου, Γεν. Δ/νση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Περιφερειακής Πολιτικής και Δημοσίων Επενδύσεων, Αθήνα, 27 Ιουνίου 2005. (http://www.progpindos.gr/pdata/syst_dioik.pdf)

Μαρκοπούλου Β., 1946. Ματωμένα βουνά. Πίνδος – Τζουμέρκα. Αθήνα. Τοπ. Τσένικα.

Φωτιάδης Α., Σκαρπέλη Σ., 2007. Μια νέα θεώρηση των οφιολιθικών σχηματισμών της Πίνδου από άποψη γεωλογικής χαρτογράφησης. Πρακτικά 4^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της Ηπείρου», Μέτσοβο, 23-26 Σεπτεμβρίου 2004.

Τσίπηρας Κ., 2001. Η εθνικής και διεθνούς σημασίας ανάγκη, για τη δημιουργία, ενός ενδιάμεσου προστατευόμενου χώρου (corridor) ανάμεσα στον Όλυμπο και στην Πίνδο. Πρακτικά 2^ου Διεπιστημονικού Διαπανεπιστημιακού Συνεδρίου του Ε.Μ.Π. «Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση», Μέτσοβο, 3-6 Ιουνίου 1998.

Γενική βιβλιογραφία Νομού Ιωαννίνων